ملیت : ایرانی - قرن : 14 منبع : گلزار مشاهیر

خواننده.
تولد: اردیبهشت 1290، آمل.
درگذشت: 8 اسفند 1364، تهران.
غلاحسین بنان، فرزند كریم‏الدوله مستوفى (خوشنویس و موسیقیدان) اولین آموزش هنرى خود را با مرتضى نى‏داود گذراند. آواز و گوشه‏ها و دستگاه‏هاى موسیقى را نزد ضیاءالدین رسایى معروف به شیخ ضیاء آموخت. سپس براى تكمیل فن خود از محضر ناصر سیف استفاده كرد. سال 1320 به اداره‏ى موسیقى كشور رفت و روح‏الله خالقى وى را تشویق كرد كه با رادیو همكارى كند. در سال 1321 وارد رادیو شد. بنان در برنامه‏ى رادویى «گل‏هاى جاویدان» و سپس در «گل‏هاى رنگارنگ»، «برگ سبز»، «یك شاخه گل» و «گل‏هاى صحرایى» شركت داشت و حدود هفتاد برنامه‏ى گل‏ها با صداى او ضبط و پخش شده است.
بنا خدمات دولتى را در وزارت خوار و بار آغاز كرد و چندى رییس دفتر وزیر خوار و بار بود. سال‏ها نیز سمت مشاور هنرى وزارت فرهنگ و هنر را عهده‏دار بود. همزمان اشتغال در رادیو با اركستر بزرگ انجمن موسیقى ملى به رهبرى روح‏الله خالقى همكارى داشت. بنان در هنرستان موسیقى سمت استادى آواز را داشت.
در سال 1336 به دنبال یك سانحه‏ى رانندگى چشم راست خود را از دست داد و در 1340 به عنوان اعتراض به هرج و مرج در موسیقى، خواندن را كنار گذاشت و سال‏هاى آخر عمر خود دچار بیمارى جهاز هاضمه بود.
غلاحسین بنان هشتم اسفند ماه سال 1364 در تهران جان سپرد و پیكرش در امامزاده طاهر كرج به خاك سپرده شد.
(1364 -1290 ش)، موسیقیدان و خواننده. مادرش دختر شاهزاده ركن‏الدوله، برادر ناصرالدین شاه بود. از شش سالگى به توصیه‏ى استاد نى‏داوود به خوانندگى و نوازندگى ارگ و پیانو پرداخت و در این راه از مادرش كه پیانو را بسیار خوب مى‏نواخت، فایده‏ها گرفت. استادان وى، پدرش، ضیاء ذاكرین و ناصر سیف بودند. از سال 1321 ش همكارى خود را با رادیو و همچنین با اركستر شماره یك آغاز كرد. او هم در آواز كلاسیك استاد بود، هم در نغمه‏هاى جدید و مدرن ایران. بنان در سال 1315 ش به استخدام اداره‏ى كل كشاورزى درآمد. بعد از چندى به اهواز منتقل شد و در سال 1321 ش به تهران بازگشت و منشى مخصوص وزیر خوارو بار شد، بعد از آن به اداره‏ى كل غله و نان منتقل شد و پس از چندى به توصیه‏ى استاد خالقى به اداره‏ى كل هنرهاى زیباى كشور منتقل شد و به سهمت استاد آواز هنرستان ملى موسیقى به كار مشغول گردید و در سال 1334 ش رییس شوراى موسیقى رادیو شد. به علت بیمارى جهاز هاضمه اواخر عمر خود را به دور از دنیاى موسیقى به سر برد و حدود بیست سال از فعالیتهاى خود دست كشید. غلامحسین در تهران درگذشت و در امامزاده طاهر كرج به خاك سپرده شد. از وى آثار زیادى بر جاى مانده است.[1]
در اردیبهشت ماه سال 1290 خورشیدى در تهران خیابان زرگنده (قلهك)؛ در خانواده‏اى متعین و صاحب جاه، به دنیا آمد. پدرش كریم‏خان بنان‏الدوله‏ى نورى و مادرش دختر شاهزاده محمدتقى میرزا ركنى (ركن‏الدوله) برادر ناصرالدین شاه یا پسر محمدشاه قاجار بود. از شش سالگى بنا به توصیه‏ى استاد نى‏داود به خوانندگى و نوازندگى ارگ و پیانو پرداخت و در این راه از راهنمایى‏هاى مادرش كه پیانو را بسیار خوب مى‏نواخت بهره‏ها گرفت، اولین استاد او پدرش بود و دومین استاد، مرحوم میرزا طاهر ضیاء ذاكرین رثایى و سومین استادش مرحوم ناصر سیف بوده‏اند.
بنان در سال 1321 خوانندگى در رادیو را آغاز كرد، در آن زمان، شادروان روح‏اللَّه خالقى مسئولیت موسیقى رادیو را بر عهده داشت، روزى كه بنان با عبدالعلى وزیرى جهت امتحان به رادیو مى‏رود در دفتر روح‏اللَّه خالقى، ابوالحسن صبا هم نشسته بوده، از بنان مى‏خواهند كه براى ایشان قطعه‏اى بخواند و او «درآمد سه‏گاه» را آغاز مى‏كند و صبا هم با ویولن او را همراهى مى‏كند. هنوز «درآمد» تمام نشده بود كه خالقى به صبا مى‏گوید: «شما نواختن ویولن را قطع كنید» و به بنان اشاره مى‏كند «گوشه‏ى حصار» را بخواند و بنان بدون اندك مكثى، با چنان مهارت و استادى «درآمد حصار» را مى‏خواند و به «سه‏گاه» فرود مى‏آید كه روح‏اللَّه خالقى بى‏اختیار برخاسته و او را در آغوش گرفته و مى‏بوسد و آینده وى را در هنر آواز درخشان پیش‏بینى مى‏كند.
«صداى بنان، بسیار لطیف و شیرین، زیبا و خوش‏آهنگ است، كوتاه مى‏خواند ولى در همین كوتاهى، ذوق و هنر بسیار نهفته است، غلتها و تحریرهاى او چون رشته‏ى مروارید غلطانى، به هم پیوسته و مانند آب روان است. من از صداى او مسحور مى‏شوم، لذتى بى‏پایان مى‏برم كه فوق آن متصور نیست، تصور نمى‏كنم خواننده‏اى به ذوق و لطف و استعداد بنان در قدیم داشته باشیم، و به این زودى‏ها هم پیدا كنیم... بنان در موسیقى ما از گوهر گرانبها هم گرانبهاتر است.»
از سال 1321 صداى غلامحسین بنان، همراه با همكارى عده‏اى از هنرمندان دیگر از رادیو تهران به گوش مردم ایران رسید و دیرى نگذشت كه نام بنان زبانزد همه شد و شیفتگان فراوانى در سراسر كشور پیدا كرد. خالقى او را در اركستر انجمن موسیقى شركت داد و با اركستر شماره‏ى یك نیز همكارى را شروع كرد و از بدو شروع برنامه‏ى همیشه جاوید «گلهاى جاویدان» بنا به دعوت استاد ارجمند داود پیرنیا همكارى داشت. بنان در طول فعالیت هنرى خود، حدود 250 آهنگ را اجرا كرد و آنچه كه امتیاز مسلم صداى او را پدید مى‏آورد، زیر و بمها و تحریرات صداى او است كه مخصوص به خودش مى‏باشد. بنان نه تنها در آواز قدیمى و كلاسیك ایران استاد بود، بلكه در نغمات جدید و مدرن ایران نیز تسلط كامل داشت. تصنیف زیبا و روح‏پرور «الهه‏ناز» او بهترین معرف این ادعا مى‏باشد.
غلامحسین بنان به سال 1315 خورشیدى به سمت بایگان در اداره‏ى كل كشاورزى استخدام شد و بعد از چندى به شركت ایران‏بار كه مركز آن در اهواز بود منتقل گشت. پس از چند سال به معاونت آن اداره منصوب گردید. در سال 1321 به تهران آمد و بنا به پیشنهاد مرحوم فرخ كه وزیر خواربار بود، به سمت منشى مخصوص وزیر به كار پرداخت. بعد از تغییر كابینه، به اداره‏ى كل غله و نان منتقل شد و چندى كفالت اداره‏ى دفتر و كارگزینى و مدتى هم مسئولیت تحویل كوپن نان تهران را بر عهده داشت. در سال 1332 به پیشنهاد شادروان خالقى به اداره‏ى كل هنرهاى زیباى كشور منتقل شد و به سمت استاد آواز هنرستان موسیقى ملى به كار مشغول گردید و در سال 1334 رئیس شوراى موسیقى رادیو شد.
غلامحسین بنان از ابتدا در برنامه‏هاى گلهاى جاویدان و گلهاى رنگارنگ و برگ سبز شركت داشته كه ره‏آورد این همكارى‏ها از این قرار مى‏باشد:
گلهاى جاویدان بدون شماره در «شور»، گلهاى جاویدان بدون شماره در «سه‏گاه»، گلهاى جاویدان بدون شماره در «همایون» با سنتور رضا ورزنده، گلهاى جاویدان شماره 19 در «ماهور» با ویولن استاد مهدى خالدى، گلهاى جاویدان شماره 124 در «بیات ترك»، گلهاى جاویدان شماره 128 در «شوشترى»، گلهاى جاویدان شماره 129، گلهاى جاویدان شماره 130، گلهاى جاویدان شماره 131 در «سه‏گاه»، گلهاى جاویدان شماره 130، گلهاى جاویدان شماره 136، گلهاى جاویدان شماره 137 در «چهارگاه» با پیانو استاد مرتضى محجوبى و استاد على تجویدى، گلهاى جاویدان شماره 138، گلهاى جاویدان شماره 139 در «سه‏گاه» با استاد جلیل شهناز، گلهاى جاویدان شماره 143 در «شور»، گلهاى جاویدان شماره 145 در «شور» با سنتور رضا ورزنده، گلهاى رنگارنگ شماره 103 در «دشتى»، گلهاى رنگارنگ شماره 109 در «سه‏گاه»، گلهاى رنگارنگ شماره 126 در «دشتى»، گلهاى رنگارنگ شماره 134 در «افشارى»، گلهاى رنگارنگ شماره 136 در «سه‏گاه»، گلهاى رنگارنگ شماره 140 الف در «افشارى»، گلهاى رنگارنگ شماره 140 ب در «افشارى»، گلهاى رنگارنگ شماره ب مكرر، گلهاى رنگارنگ شماره 149 در «دشتى»، گلهاى رنگارنگ شماره 171 در «شور»، گلهاى رنگارنگ شماره 172 در «شور»، گلهاى رنگارنگ شماره 174 در «سه‏گاه»، گلهاى رنگارنگ شماره 176 در «دشتى»، گلهاى رنگارنگ شماره 190 در «سه‏گاه»، گلهاى رنگارنگ شماره 201 در «ابوعطا»، گلهاى رنگارنگ شماره 205 در «افشارى، گلهاى رنگارنگ شماره 210 در «بوسیلك»، گلهاى رنگارنگ 210 ب مكرر در «بوسلیك»، گلهاى رنگارنگ شماره 211 در «سه‏گاه، گلهاى رنگارنگ شماره 228 در «افشارى»، گلهاى رنگارنگ شماره 330 در «دشتى»، گلهاى رنگارنگ شماره 232 در «دشتى»، گلهاى رنگارنگ شماره 234 در «دشتى و ماهور»، گلهاى رنگارنگ شماره 237 در «ماهور»، گلهاى رنگارنگ شماره 242 در «شور»، گلهاى رنگارنگ شماره 245 در «همایون»، گلهاى رنگارنگ شماره 249 در «شور»، گلهاى رنگارنگ شماره 250 در «دشتى»، گلهاى رنگارنگ بختیارى (محلى)، شماره 251، گلهاى رنگارنگ شماره 252 در «همایون»، گلهاى رنگارنگ شماره 254 در «اصفهان»، گلهاى رنگارنگ شماره شماره 256 در «شور»، گلهاى رنگارنگ شماره 257 در «ماهور»، گلهاى رنگارنگ شماره 265 در «اصفهان» برگ سبز شماره 27 در «سه‏گاه»، برگ سبز شماره 31 در «افشارى»، برگ سبز شماره 46 در «سه‏گاه»، برگ سبز شماره 107 در «اصفهان»، برگ سبز شماره 145 در «همایون» و برنامه‏هاى متعدد و گوناگون دیگرى كه از این خواننده بزرگ و هنرمند به یادگار مانده است.
غلامحسین بنان مدتها بود كه به ناراحتى جهاز هاضمه مبتلا شده بود از طرف دیگر حنجره‏اش نیز آمادگى بیان نیازهاى درونیش را نداشت و به همین دلیل اندك‏اندك از خواندن اجتناب ورزید و از صحنه‏ى هنر كناره كشید و دیگر حدود بیست سال آخر عمر را تقریباً فعالیت چشم‏گیرى نداشت و روز به روز ناراحتى جهاز هاضمه او را بیشتر رنجور مى‏كرد و متأسفانه كوششهاى پزشكان و خاصه مراقبتها و از خودگذشتگى‏هاى پرى بنان همسر وفادار و مهربانش هم مؤثر نیفتاد و سرانجام در ساعت 7 بعد از ظهر پنجشنبه هشتم اسفند ماه سال 1364 خورشیدى در بیمارستان ایرانمهر قلهك جهان را بدرود گفت. روانش شاد باد.